مسجد زید بن صوحان

مسجد زید بن صوحان

اطلاعات اوليه
کاربری	مسجد
مکان	کوفه
مشخصات
مساحت	۱۶۵ متر مربع
وضعیت	فعال
معماری
بازسازی	۱۳۹۵ق

مسجد زَیْد بْن صَوْحان (جامع زید بن صوحان) از مساجد قدیمی کوفه که در جنوب مسجد سهله و در نزدیکی مسجد صعصعه قرار دارد. این بنا بارها مرمت و بازسازی شده و در مفاتیح الجنان، اعمالی برای آن ذکر شده است.

زید بن صوحان

زید بن صوحان از شیعیان و یاران امام علی(ع) بوده است. او در جنگ با ایرانیان از ناحیه دست مجروح شد. زید پیش از جنگ جمل، کوفیان را به حمایت از امام علی(ع)‌ دعوت کرد و خود به همراه قبیله‌اش به این جنگ رفت و در همان نیز به شهادت رسید. زید بسیاری از روزها را روزه می‌گرفت و شب‌ها را به عبادت می‌گذراند.

تاریخچه

مسجد زید در جنوب غربی مسجد سهله واقع شده و منسوب به زید بن صوحان از اصحاب حضرت علی(ع) است . بنای اصلی مسجد، تخریب شده و در آخرین بازسازی به سال ۱۳۹۵ق، بنای جدیدی به جای آن ساخته‌اند. این مسجد ۱۶۵ متر مربع مساحت دارد.

اعمال

شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان، به اعمال مسجد زید پرداخته و دعایی را که زید بن صوحان در نماز شب می‌خوانده، آورده است. اعمال این مسجد به این شرح است که دو رکعت نماز در آن می‌گزاری، پس از آن دست‌ها را می‌گشایی و می‌گویی:

متن

ترجمه

إِلَهِی قَدْ مَدَّ إِلَیک الْخَاطِئُ الْمُذْنِبُ یدَیهِ بِحُسْنِ ظَنِّهِ بِک إِلَهِی قَدْ جَلَسَ الْمُسِیءُ بَینَ یدَیک مُقِرّاً لَک بِسُوءِ عَمَلِهِ وَ رَاجِیاً مِنْک الصَّفْحَ عَنْ زَلَلِهِ إِلَهِی قَدْ رَفَعَ إِلَیک الظَّالِمُ کفَّیهِ رَاجِیاً لِمَا لَدَیک فَلَا تُخَیبْهُ بِرَحْمَتِک مِنْ فَضْلِک إِلَهِی قَدْ جَثَا الْعَائِدُ إِلَی الْمَعَاصِی بَینَ یدَیک خَائِفاً مِنْ یوْمٍ تَجْثُو فِیهِ الْخَلَائِقُ بَینَ یدَیک إِلَهِی جَاءَک الْعَبْدُ الْخَاطِئُ فَزِعاً مُشْفِقاً وَ رَفَعَ إِلَیک طَرْفَهُ حَذِراً رَاجِیاً وَ فَاضَتْ عَبْرَتُهُ مُسْتَغْفِراً نَادِماً وَ عِزَّتِک وَ جَلَالِک مَا أَرَدْتُ بِمَعْصِیتِی مُخَالَفَتَک وَ مَا عَصَیتُک إِذْ عَصَیتُک وَ أَنَا بِک جَاهِلٌ وَ لَا لِعُقُوبَتِک مُتَعَرِّضٌ وَ لَا لِنَظَرِک مُسْتَخِفٌّ وَ لَکنْ سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی وَ أَعَانَتْنِی عَلَی ذَلِک شِقْوَتِی وَ غَرَّنِی سِتْرُک الْمُرخَی عَلَی فَمِنَ الْآنَ مِنْ عَذَابِک مَنْ یسْتَنْقِذُنِی وَ بِحَبْلِ مَنْ أَعْتَصِمُ إِنْ قَطَعْتَ حَبْلَک عَنِّی فَیا سَوْأَتَاهْ غَداً مِنَ الْوُقُوفِ [الْمَوْقِفِ بَینَ یدَیک إِذَا قِیلَ لِلْمُخِفِّینَ جُوزُوا وَ لِلْمُثْقِلِینَ حُطُّوا أَ فَمَعَ الْمُخِفِّینَ أَجُوزُ أَمْ مَعَ الْمُثْقِلِینَ أَحُطُّ وَیلِی کلَّمَا کبُرَ سِنِّی کثُرَتْ ذُنُوبِی وَیلِی کلَّمَا طَالَ عُمْرِی کثُرَتْ مَعَاصِی فَکمْ أَتُوبُ وَ کمْ أَعُودُ أَ مَا آنَ لِی أَنْ أَسْتَحْیی مِنْ رَبِّی اللَّهُمَّ فَبِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اغْفِرْ لِی وَ ارْحَمْنِی یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ وَ خَیرَ الْغافِرِینَ. پس گریه کن و صورت به خاک گذار و بگو: ارْحَمْ مَنْ أَسَاءَ وَ اقْتَرَفَ وَ اسْتَکانَ وَ اعْتَرَفَ. پس بگذار طرف راست رو را و بگو: إِنْ کنْتُ بِئْسَ الْعَبْدُ فَأَنْتَ نِعْمَ الرَّبُ. پس بگذار طرف چپ را و بگو: عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِک فَلْیحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِک یا کرِیمُ. پس برگرد به حال سجود و صد مرتبه بگو: الْعَفْوَ الْعَفْوَ

ای خدا این بنده خطا پیشه گنهکار دو دست امیدش را بسوی تو دراز کرده و با حسن ظن به درگاه کرمت آمده،‌ای خدا این بنده زشت بد عمل در پیشگاه حضرتت مقر و معترف به بدکاری خود و از لغزش و خطاهایش به عفو تو امیدوار است،‌ ای خدا این بنده ستمکار به آن درگاه لطف و رحمت دو دست امیدواری دراز کرده پس تواش از کرم محروم مساز،‌ ای خدا این بنده که هی به عصیان باز می‌گردد در حضورت آمده و ترسان از روز محشر است.‌ ای خدا این بنده خطاکار ترسان و هراسان به سویت آمده و چشم به سوی تو گشوده با بیم و امید و اشک چشم بر رخ جاری و به اظهار ندامت از تو آمرزش می‌طلبد، و به عزت و جلال تو که عصیانم به قصد مخالفت با تو نبود در حالی که عصیان تو کردم جاهل به معرفتت نبودم، و غرض تعرض بر عقاب و استخفاف به عظمتت نبود، و لیکن نفس مرا به خیال انداخت و شقاوت بر گناهم مدد کرد و ستاریت و پرده‌پوشی تو مرا به گناه مغرور ساخت، پس اکنون از قهر و عذابت مرا که نجات تواند داد؟ و اگر تو رشته امیدم را قطع کنی به کدام رشته دیگر چنگ زنم؟ پس‌ای وای از رسوایی فردای من هنگامی که حضور حضرتت بایستم و به سبکباران عالم فرشتگان گویند از اینجا زود بگذرید و بسنگین باران عصیان گویند از اینجا بدوزخ در افتید، و من نمی‌دانم حال خود را که آیا با سبک باران میگذرم یا با گرانباران بدوزخ درمی افتم‌ای وای بر من که هر چه بر سالم افزوده شد بر گناهانم اضافه گردید، و‌ای بر من که هر چه عمر من طولانی گردید بر اعمال بدم افزود چه بسیار توبه کردم و باز توبه را شکسته و به عصیان پرداختم آیا نرسید هنگامی که از خدای خود شرم کنم،‌ ای خدا پس تو را قسم می‌دهم به حق محمد و آل محمد که از گناهان من درگذر و بر حالم ترحم کن ای مهربانترین مهربانان عالم و بهترین آمرزندگان. پس گریه کن و صورت به خاک گذار و بگو:‌ای خدا ترحم کن در حق کسی که بد کرد و فرو در گناه شد و باز تضرع کرد و اعتراف نمود. پس بگذار طرف راست رو را و بگو:‌ای خدا اگر بد بنده‌ای هستم تو نیکو خدایی هستی و نیکو پروردگاری. پس بگذار طرف چپ را و بگو: خدایا اگر گناه از بنده‌ات بزرگ است عفو و بخشش از تو بسیار نیکو است‌ ای خدای کریم. پس برگرد به حال سجود و بگو: الْعَفْوَ الْعَفْوَ.

جستارهای وابسته

• مسجد صعصعة بن صوحان

پانویس

منابع

• قمی، عباس، مفاتیح الجنان، اسوه، قم. بی‌تا.
• علوی، سیداحمد (گردآوری)، راهنمای مصور سفر زیارتی عراق، قم، معروف، ۱۳۸۹ش.
• مسجدهای مشهور کوفه، پایگاه اطلاع‌رسانی شمسا، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۳۹۹ش.